Przyczyny bólu: choroby układu krążenia (serce, tętnice), choroby układu oddechowego, choroby układu pokarmowego, choroby układu kostno – stawowego, choroby skóry; podłoże psychogenne.
Przyczyny układu krążenia to: choroba niedokrwienna serca, tętniak aorty, zapalenie osierdzia.
Niedokrwienie mięśnia sercowego; zaburzenia równowagi między zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen a jego dystrybucją przez tętnice wieńcowe, miażdżyca tętnic wieńcowych – 98 % przypadków. Rzadsze przyczyny: skurcz, zapalenie lub zator tętnicy wieńcowej, wady oraz urazy tętnic wieńcowych, niedokrwistość, zatrucie CO.
Charakter bólu: dławienie, zatykanie, ucisk, gniecenie, pieczenie, rozpieranie. Czynniki nasilające ból to wysiłek fizyczny, skok ciśnienia tętniczego, stres, emocje, zimne powietrze, obfity posiłek. Ból łagodzą: zaprzestanie wysiłku, nitrogliceryna (nitrocard, nitromint). Jeśli trwa powyżej 30 min, lub nie ustępuje to może oznaczać – zawał.
Tętniak aorty: bardzo silny, rozdzierający ból klatki piersiowej (okolice między łopatkowe). Pojawia się nagłe nadciśnienie tętnicze, często asymetria ciśnienia tętniczego na kończynach, objawy neurologiczne, nowy szmer nad sercem.
Zapalenie osierdzia: ostry, kłujący ból za mostkiem (może promieniować do szyi, lewego barku). Trwa kilka godzin a nawet dni. Nasila głęboki wdech, kaszel, zmniejsza się w pozycji siedzącej (pochylenie do przodu), wysiłek nie wpływa na stopień bólu.
Choroby układu oddechowego: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zatorowość płucna, odma opłucnowa.
Zapalenie płuc – objawy: ostry, kłujący ból po jednej stronie klatki piersiowej + duszność, kaszel + ropna plwocina, gorączka, dreszcze, głęboki wdech, ruchy tułowia, ból się zmniejsza w pozycji leżącej na bolącym boku.
Zapalenie oskrzeli – ostry, kłujący ból za mostkiem, okolice przepony + mięśnie brzucha, suchy, męczący kaszel, stany podgorączkowe, wodnisty katar, duszność, świsty, furczenia, głęboki wdech.
Zatorowość płucna – duszność + ból ostry, kłujący, kaszel, kołatanie serca, żylaki kończyn dolnych, zasłabnięcie, zatrzymanie krążenia.
Odma opłucnowa – ból po jednej stronie klatki piersiowej + duszność, ostry, kłujący kaszel, nasila głęboki wdech, ruchy tułowia, zmniejsza się w pozycji leżącej na bolącym boku.
Choroby układu pokarmowego: choroba wrzodowa, przepuklina rozworu przełykowego, kolka żółciowa, ostre zapalenie trzustki, pęknięcie przełyku.
Choroba wrzodowa – tępy ból w nadbrzuszu, czasami w dolnej części mostka, rzadziej ostry, kłujący, jesień,wiosna nasilenie, leki zobojętniające zmniejszają ból.
Przepuklina rozworu przełykowego – ostry ból w nadbrzuszu i za mostkiem, często skłon do przodu nasila głęboki wdech i kaszel.
Kolka żółciowa – silny ból w prawym podżebrzu i nadbezuszu, stopniowo narastający + nudności, wymioty, jadłowstręt, nasila tłusty posiłek, zmniejsza się w pozycji leżącej – bez ruchu, zastosowanie leków rozkurczających.
Pęknięcie przełyku – ból za mostkiem, silny, piekący, pojawia się nagle po gwałtownych wymiotach, nasila głęboki wdech, kaszel.
Choroby układu kostno – stawowego: choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa – ból opasujący, ostry lub gniotący, trwa godziny, dni, nasila kaszel, ruchy tułowia, zmniejsza się po lekach przeciwbólowych, przeciwzapalnych,
zespół Tietze`a – ból punktowy, ostry lub gniotący, nasila się przy dotyku, nasila kaszel, ruchy tułowia, zmniejsza się po lekach przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Choroby skóry – półpasiec – ostry, piekący ból po jednej stronie klatki piersiowej, podwyższona temperatura, po 2-3 dniach wysypka pęcherzykowa. Choroba zakaźna!
Podłoże psychogenne – choroba psychosomatyczna (zespół da Costy), dystonia neurowegetatywna – nerwica serca.
Kiedy należy się martwić? Ból rozlany, dławiący, ostry, nasilający się podczas wysiłku, zmniejszający się w spoczynku + duszność, wymioty, nudności, osłabienie, nie zmienia się podczas dotyku lub ruchów, jest podobny do bólu podczas przebytego np. zawału.
Kiedy należy się martwić nieco mniej? Ból punktowy, nie ma związku z wysiłkiem, bez dodatkowych objawów, nasila się podczas dotyku lub przy ruchach, towarzyszy innym znanym chorobom.
Notatka z wykładu Helena Król
Zdjęcia Stanisław Król i Józef Łysak
